Jak wybrać odpowiedni zawór kulowy do instalacji hydraulicznej?

Zastanawiasz się jak dobrać odpowiedni zawór kulowy do instalacji wodnej w domu? Zapraszamy do lektury naszego poradnika

Wybór odpowiednich komponentów do instalacji hydraulicznej jest kluczowy dla jej bezawaryjnego i bezpiecznego działania przez lata. Jednym z fundamentalnych elementów każdej instalacji wodnej czy grzewczej jest zawór kulowy. Choć jego budowa wydaje się prosta, na rynku dostępnych jest wiele modeli różniących się materiałem, konstrukcją i przeznaczeniem. Jak więc wybrać ten właściwy?

Jakie są rodzaje zaworów kulowych i kiedy się je stosuje?

Zawór kulowy to element armatury, którego głównym zadaniem jest szybkie i skuteczne odcięcie przepływu medium (np. wody lub gazu) w rurociągu. Jego nazwa pochodzi od mechanizmu zamykającego – obrotowej kuli z wydrążonym wewnątrz otworem. Obrót dźwigni o 90 stopni powoduje całkowite otwarcie lub zamknięcie przepływu, co czyni go jednym z najprostszych i najpewniejszych rozwiązań.

Podstawowe rodzaje zaworów kulowych to:

• Zawory wodne: Najpopularniejszy typ, stosowany w instalacjach zimnej i ciepłej wody użytkowej oraz w systemach centralnego ogrzewania. Służą do odcinania dopływu wody do konkretnych urządzeń (np. pralki, zmywarki), sekcji instalacji lub całych pionów. Przykładowe modele zaworów kulowych do instalacji wodnych można zobaczyć tutaj - https://hydromat.com.pl/47-zawory-kulowe

• Zawory gazowe: Posiadają specjalne atesty i certyfikaty dopuszczające je do użytku w instalacjach gazowych. Charakteryzują się wzmocnioną konstrukcją i zazwyczaj mają żółtą dźwignię dla łatwej identyfikacji.

• Zawory pełnoprzelotowe: W tym typie zaworu średnica otworu w kuli jest równa średnicy rury, do której jest montowany. Dzięki temu nie generuje on dodatkowych oporów przepływu i nie powoduje spadków ciśnienia w instalacji.

• Zawory z dławikiem: Wyposażone w dodatkową nakrętkę na trzpieniu (elemencie łączącym kulę z dźwignią), która pozwala na doszczelnienie zaworu w przypadku pojawienia się niewielkiego przecieku po latach eksploatacji.

• Zawory spustowe (z kurkiem spustowym): Posiadają dodatkowy, mały zawór umożliwiający opróżnienie danej części instalacji z wody bez konieczności demontażu całego zaworu. Są niezwykle przydatne podczas prac serwisowych lub modernizacyjnych.

Z jakich materiałów wykonane są zawory kulowe oraz jaką mają trwałość?

Materiał, z którego wykonany jest korpus zaworu, ma bezpośredni wpływ na jego trwałość, odporność na korozję i zakres zastosowań.

• Mosiądz: To najczęściej stosowany materiał w domowych instalacjach hydraulicznych. Zawory mosiężne, często pokryte warstwą niklu lub chromu, cechują się bardzo dobrą odpornością na korozję i uszkodzenia mechaniczne. Są bezpieczne do stosowania w kontakcie z wodą pitną i przy prawidłowej eksploatacji mogą służyć bezawaryjnie przez kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat.

• Stal nierdzewna: Jest materiałem droższym, ale o znacznie wyższej odporności na agresywne czynniki chemiczne i korozję. Zawory ze stali nierdzewnej stosuje się głównie w przemyśle, instalacjach narażonych na działanie specyficznych substancji lub w systemach, gdzie wymagana jest najwyższa higiena.

• Tworzywa sztuczne (PVC, PP): Zawory wykonane z tworzyw są odporne na korozję i wiele chemikaliów, ale mają ograniczenia dotyczące maksymalnej temperatury i ciśnienia roboczego. Najczęściej znajdują zastosowanie w instalacjach basenowych, systemach nawadniania ogrodów czy w rolnictwie.

Oprócz korpusu, kluczowe dla trwałości są uszczelnienia kuli, które najczęściej wykonuje się z teflonu (PTFE).

Jak wybrać odpowiedni rozmiar zaworu?

Dobór właściwego rozmiaru zaworu jest kluczowy dla jego poprawnego montażu i funkcjonowania. Najważniejsze parametry, na które należy zwrócić uwagę, to:

• Średnica przyłącza: Musi być zgodna ze średnicą rury, na której zawór będzie montowany. W instalacjach domowych najczęściej spotykane rozmiary to 1/2 cala, 3/4 cala oraz 1 cal.

• Rodzaj gwintu: Należy sprawdzić, czy potrzebujemy zaworu z gwintami wewnętrznymi (GW), zewnętrznymi (GZ), czy w kombinacji obu (GW/GZ).

• Ciśnienie nominalne (PN): Parametr ten określa maksymalne ciśnienie robocze, jakie zawór jest w stanie wytrzymać. W typowych instalacjach domowych w zupełności wystarczają zawory o ciśnieniu nominalnym PN16 lub PN25.

• Maksymalna temperatura pracy: Zawór musi być przystosowany do temperatury medium, które będzie przez niego przepływać – inna będzie dla zimnej wody, a inna dla gorącej wody w systemie centralnego ogrzewania.

Jak przebiega montaż zaworu kulowego oraz jego późniejsza konserwacja?

Prawidłowy montaż gwarantuje szczelność i długą żywotność zaworu. Należy pamiętać o kilku zasadach:

1. Zamknięcie dopływu wody: Przed rozpoczęciem prac należy zamknąć główny zawór wody w budynku i spuścić wodę z opróżnianego odcinka instalacji.

2. Uszczelnienie gwintów: Połączenia gwintowane wymagają uszczelnienia. Można do tego użyć tradycyjnych pakuł konopnych z pastą uszczelniającą lub nowocześniejszych rozwiązań, takich jak taśma teflonowa czy nić do uszczelniania gwintów.

3. Prawidłowe dokręcanie: Zawór należy wkręcać z wyczuciem. Do kontrowania (przytrzymania) rury lub kształtki należy użyć drugiego klucza, aby uniknąć naprężeń i uszkodzenia instalacji.

Konserwacja zaworów kulowych jest bardzo prosta. Ponieważ są to elementy praktycznie bezobsługowe, najważniejszą czynnością jest ich regularne „uruchamianie”. Zaleca się, aby co najmniej raz na kilka miesięcy zamknąć i otworzyć każdy zawór. Prosta czynność obrotu dźwignią o 90 stopni zapobiega osadzaniu się kamienia i zanieczyszczeń na kuli, co mogłoby w przyszłości uniemożliwić jej obrót i zablokować zawór.